Bijdrage Strik Zuid-Limburgs beleidsplan preventie en hand­having Jeugd & Middelen 2025-2028 (Domein)

Voorzitter 

De Partij voor de Dieren is blij dat er beleid komt voor de preventie van alcohol- en drugsgebruik, roken en vapen door jongeren in Zuid-Limburg. Maar we hebben nog wel een aantal vragen en opmerkingen.  

Allereerst zouden we het graag hebben over de reikwijdte van het beleid. 

Want we zijn positief gestemd over de focus verbreding naar middelengebruik, maar tegelijkertijd vragen we ons af waarom het niet NOG verder doorgetrokken wordt naar verslaving onder jongeren in de brede zin? En waarom gokken en gamen bijvoorbeeld dus NIET zijn meegenomen in dit beleidsplan. We lezen dat die keuze is gemaakt omdat beleid op gokken en gamen niet onder de wettelijke verplichting valt, en omdat gokken en gamen geen middelen zijn. Dat zijn voor onze fractie toch eigenlijk slechts drogredenen. Waar een wil is, is een weg, als je het ons vraagt. Helemaal gezien de samenhang tussen het gebruik van middelen zoals alcohol en roken, mentale gezondheidsproblematiek, en gok- en gameverslaving. We willen alles altijd zo integraal mogelijk aanpakken, maar laten hier toch echt laaghangend fruit hangen. Dus graag een reflectie van de wethouder. 

Daarnaast had onze fractie, liever gezien dat het voorliggend beleid niet zou stoppen bij 18-jarigen, maar dat ook de doelgroep studenten zou zijn meegenomen in het voorliggend beleid. Juist in Zuid-Limburg hebben we er daar immers veel van, zowel door de aanwezigheid van de Universiteit, als ook de Hoge School. En juist binnen deze groep jonge mensen, is het gebruik en misbruik van middelen hoog en levert het problemen op.  

Wij zouden dan ook voorstellen om de leeftijd van de beleidsdoelgroep, op te schroeven naar 23 of zelfs 25 jaar, OF, misschien nog beter, om een apart beleid op te stellen voor studenten, en om samen met onder andere de Universiteit, de Hoge School, studentenverenigingen en studenten zelf een werkgroep te vormen, zoals ook het Trimbos instituut aanraadt in haar handreiking voor gemeenten. Heeft de gemeente Maastricht al beleid op het gebied van drugs en alcohol gebruik bij studenten? Kan de wethouder iets zeggen over het plan: Alcoholpreventie en Studie in Maastricht? En zo nee, is de wethouder voornemens om hier actie op te nemen? 

Voorzitter, naast de reikwijdte hebben we ook vragen over de partijen die betrokken zijn geweest bij het opstellen van deze nota. 

Want, als we het goed hebben gelezen, zijn de belangrijkste spelers, de belanghebbenden waar de meeste winst behaald kan worden - de ouders, de jongeren zelf, en de verkooppunten van alcohol, NIET meegenomen in het proces.  

Bijna de helft van de minderjarigen die wel eens alcohol drinken, krijgt deze nota bene van hun ouders. 45% krijgt het van vrienden. En het nalevingsonderzoek toont dat slechts 33,2% van de verkooppunten weigerde om alchol te verkopen aan een minderjarig persoon. De SWOT analyse laat zien dat hier, bij ouders, peers en verkooppunten dan ook juist de grootste kansen en bedreigingen liggen.  

De Partij voor de Dieren vindt het dan ook vreemd dat de Zuid-Limburgse jeugd zelf, hun ouders en de verkooppunten niet zijn betrokken bij het opstellen van dit beleid. We vinden het een slechte zaak, dat juist diegenen over wie het beleidsplan gaat, NIET worden meegenomen in de ontwikkeling ervan.  

We hebben het er tijdens de debatten over het IHP VO ook uitgebreid over gehad: een brug bouw je vanaf twee kanten. Een goede participatie, die noodzakelijk is om plannen succesvol te implementeren, begint toch echt vanaf het begin. Door jongeren, jeugd en horeca, maar ook scholen en docenten pas vanaf het uitvoeringsplan te laten meepraten, staan we nu eigenlijk al met een achterstand. Ook hier graag een reflectie van de wethouder.

Voorzitter, preventieve acties gericht op de sociale omgeving, blijken effectiever dan acties gericht op de jongere zelf. Bij deze zou ik dan ook graag een pleidooi houden voor het sociale rioleringsstelsel, zoals dat een aantal weken geleden ook in de informele sessie met professor Horstman is geschetst. Want binnen een stad, regio of wijk met een sterke sociale basis, krijgen middelenmisbruik en ook de daarmee gepaarde problemen, zoals huiselijk geweld, radicalisering en criminaliteit, gewoonweg minder snel grip. Door de JOGG, Preventie met Gezag, Doelgroepenaanpak Verkeersveiligheid, GALA, de Gezondheidsnota en alle andere individuele interventie-bomen, zien we het bos bijna niet meer. Zou het versterken van de Sociale Basis een niet veel grotere - integrale rol moeten spelen binnen het beleid op jeugd en middelen? En op welke wijze haakt dit regionale beleid aan op het beleidskader Sociale Basis dat later dit voorjaar naar de raad komt?  

Voorzitter, één van de pijlers van het beleidsplan is Voorlichting en Educatie. Op mijn vraag tijdens de infosessie, of er binnen deze pijler ook aandacht wordt besteed aan de impact van middelengebruik op het milieu? Was het antwoord, kortaf: nee. Wij vinden dit een gemiste kans. Zowel sigaretten als drugsafval zorgen voor enorme milieuvervuiling, en bewustzijn hierover kan ook zeker een rol spelen in de preventie bij jongeren. Graag hoor ik van de wethouder waarom de impact van middelen op het milieu, niet in de pijler voorlichting en educatie wordt meegenomen.  

Tot slot lijkt het erop dat het beleidsplan nu vooral bestaat uit vragen, er nog weinig concreet en juist veel onzeker is, en wij als raad dan ook weinig inzicht (en daardoor invloed) hebben op het uitvoeringsplan. Wordt het uitvoeringsplan ook nog aan de raad voorgelegd of kan er tenminste nog input worden geleverd door middel van een sonderende sessie? 

Dankuwel