Bijdrage Vaessen Motie mili­euzone

Voorzitter,

Wij vinden het goed om te zien dat zoveel partijen in deze raad een Maastricht voorstaan met een betere luchtkwaliteit. Dit door middel van het vergroenen van de gemeente en duurzame mobiliteit. Dit kunnen wij alleen maar onderschrijven.

Aan de andere kan zijn wij groot voorstander van de milieuzone. Dit construct is een bewezen en effectief middel om de luchtkwaliteit te verbeteren. De keuze tot invoering hiervan ligt bij de gemeentes. En niet voor niets hebben de gemeentes met de slechtste luchtkwaliteit in Nederland door toedoen van het verkeer een milieuzone ingesteld voor personenwagens.

Voor ons is deze kwestie een en/en-verhaal: zowel het instellen van een milieuzone als het vergroenen van de gemeente en het promoten van duurzame mobiliteit. Bovendien zetten wij vraagtekens bij het niet kunnen handhaven van buitenlandse kentekens en dat niet iedereen gelijk behandeld zou worden.

Zo rijdt het overgrote deel van de personenwagens in Maastricht op Nederlands kenteken. 3% daarvan zijn diesels van vóór 2005 en dus zonder affabriekroetfilter. Hierdoor zijn zij verantwoordelijk voor tussen de 10 en 12% van alle uitstoot in het wegverkeer. Als we die voertuigen weren, nemen de concentraties fijnstof en roet met dezelfde waardes af.

Dit alles ter bevordering van de luchtkwaliteit en bescherming van de volksgezondheid van onze inwoners. Niet voor niets hebben wij hiervoor een zorgplicht; het is zelfs grondwettelijke kernplicht voor ons als overheid.[1]

Dit leerde het bezoek aan Arnhem onze raad heel goed. De Arnhemse ambtenaar van dienst wist heel goed de vinger op de zere plek te leggen. Je voert een milieuzone toch in om je eigen inwoners te beschermen en een goede luchtkwaliteit te bieden? En houdt het toch niet af omdat je een summier aantal buitenlandse kentekens niet kunt handhaven?

Voorzitter, hier is sprake van de botsing van grondrechten: het recht op het verbeteren van het leefmilieu[2] en bevorderen van de volksgezondheid enerzijds en het gelijkheidsbeginsel anderzijds. Rechtspraak is daar heel duidelijk over. Indien er een legitiem belang (het bevorderen van de volksgezondheid en leefmilieu), een wettelijke grondslag voor inmenging (het instellen van een milieuzone is een gemeentelijke aangelegenheid) en noodzakelijk is in een democratische samenleving, hetgeen bovendien proportioneel en subsidiair moet zijn. Door 3% van het wagenpark te weren om daarmee de luchtkwaliteit 10 tot 12% voor alle Maastrichtenaren te verbeteren, is daarmee onzes inziens voldaan. Van ongelijke behandeling is dan ook geen sprake, waardoor het recht op volksgezondheid en leefmilieu prefereert.

En dan gaan we ervan uit dat we buitenlandse kentekens niet kunnen handhaven. Ook hier zetten we vraagtekens bij. In 2019 neemt dit huis een besluit aan om milieuzone in te voeren op moment dat zicht is op juridische handhaving van Belgische en Duitse personenwagens. Aan beide is inmiddels voldaan. Uitwisseling van Belgische gegevens is sinds 2020 geratificeerd; Duitse emissiewaarden kunnen door handhavers primair afgeleid worden aan de hand van de aanwezige groene milieusticker. En bovendien aan het Nationaal Parkeerregister, zoals de RDW stelt.

Al sinds 2017 wordt in dit huis gepleit om aansluiting te vinden bij het Duitse model. Sinds de Nederlandse harmonisering van de milieuzones voor personenwagens in 2020 wordt de raad daarmee op zijn wenken bediend. Sindsdien zijn de uitstootwaarden en toegangsvereisten voor een milieuzone in Nederland en Duitsland nagenoeg gelijk: dieselvoertuigen tot en met Euronorm 3 worden geweerd; benzinewagens mogen de milieuzone wel in. Bij het parkeren van het voertuig is er bovendien inzage in de kentekengegevens mogelijk. Sindsdien is er dus zicht op juridische handhaving van Duitse personenwagens die onbevoegd de milieuzone inrijden.

Aan de voorwaarden omtrent handhaafbaarheid van Belgische én Duitse wagens is daarmee voldaan. Daarmee is invulling gegeven aan de wens van de raad uit 2019. Wij zijn dan ook van mening dat dat raadsvoorstel uitvoerbaar en handhaafbaar is.

Aangezien dit besluit van eerder datum is en met een meerderheid aangenomen is in deze raad, zijn wij benieuwd hoe de wethouder uitvoering gaat geven aan dit eerdere besluit. Zo niet, vragen wij ons hardop af wat daarvan de staatsrechtelijke gevolgen zijn. Wij horen dan ook graag een reactie van de wethouder hierover.

Voorzitter, ik rond af. Wij zetten gemotiveerde vraagtekens bij handhaafbaarheid en veronderstelde ongelijkheid, en onderschrijven juist de nut en noodzaak van de milieuzone. Hoewel wij de voorgestelde alternatieven zeker steunen, is en blijft het voor ons een en/en-verhaal. Wij zullen daarom tegen deze motie stemmen.

Dank u wel.

[1] Art. 22 lid 1 Gw.

[2] Art. 21 Gw.